Tot eind juni 1954 woonden we in de Roelantstraat 4 ³. Vanaf ons balkon keken we op de Admiraal de Ruyterweg richting Rijpgracht, op de sportvelden (nu grotendeels bebouwd) aan de Joos Banckersweg, en op de Erasmusgracht. Aan de overkant van de Erasmusgracht lag, voorbij de sportvelden, het Jan van Galenpark, later omgedoopt in Erasmuspark. In de Roelantstraat hebben we de februaristorm van 1953 nog meegemaakt. Voor ons kinderen was het loeien van de storm 's nachts ronduit beangstigend.
Over de Admiraal de Ruyterweg reed in die tijd nog de "Blauwe Tram", in twee gedaanten: de "Kikker" (Spuistraat - Sloterdijk) en de "Haarlemse tram" (Spuistraat - Sloterdijk - Haarlem - Zandvoort). Van de Haarlemse tram waren er twee uitvoeringen: type "Beynes" van de firma Beijnes in Haarlem, en type "Boedapester" van de firma Ganz in Boedapest. Zie ook de webpagina Tramarchief: De tramlijn Amsterdam-Haarlem-Zandvoort. Persoonlijk vond ik de schonkige Boedapester het mooist omdat hij zo'n kracht uitstraalde. Menigmaal zijn we met die tram naar Zandvoort geweest. Maar nooit is het me toen opgevallen dat er in het plaatsje Halfweg, waar de tram een halte en een opstelspoor had, een echt, werkend stoomgemaal was, en dat je dat zo vanuit de tram kon zien. Maar ja, de tram reed daar "los" over een breed water (Zijkanaal F, naar ik later leerde), en niet over een "echte" brug, maar over "alleen maar een paar ijzeren balken", en dat was natuurlijk heel erg spannend! En uitgerekend daar, bij Stoomgemaal Halfweg, zou ik in 2010 vrijwilliger-conservator worden... De tram was toen al meer dan 50 jaar eerder opgeheven en de trambrug gesloopt.
Mijn vader - na de kweekschool begonnen aan de Jan de Liefdeschool - was in die tijd onderwijzer aan de Pieter Oosterleeschool, en ook al was het behoorlijk ver van ons huis (zo'n 2 km), het lag toch voor de hand dat de kinderen daar ook heen zouden gaan. Dat gebeurde dus ook. Ons vervoermiddel naar school was wat toen nog "autoped" heette (en nog geen rem had...). In die tijd kon dat nog, want auto's waren een zeldzaamheid, en je kon als kind een - toen al - brede straat als de Hoofdweg nog oversteken zonder de kans platgereden te worden door zo'n SUV waarmee ouders van nu hun kinderen van 200 meter ver naar school menen te moeten brengen. Later gingen we met de autobus, zo'n geval met een enorme kast voorin waar "Kromhout" op stond en waar de verre van stille motor in zat, met opzij een hele lange versnellingspook. Die kast fungeerde ook als tafel voor de kaartjes en het geld.
Naar de Pieter Oosterleeschool ging ik ook vaak via de Admiralengracht. Begin jaren '50 werden daar opeens op de wallekanten, een eind boven het water, op paaltjes staande kademuurtjes gebouwd die nergens voor leken te dienen, maar die later verband bleken te houden met de verhoging van de waterstand in de gracht (en in de Erasmusgracht) van polderpeil (NAP -2,10) naar stadspeil (NAP -0,40) i.v.m. de bouw van de Westelijke Tuinsteden. Ik heb toen ook één of twee stenen mogen metselen. Pas veel later begreep ik dat ik met mijn ongeschoold metselwerk een microscopische bijdrage had geleverd voor de ontpoldering van de Sloterpolder, maar dus ook voor de onteigening van de tuinders daar.
Mijn vader gaf naast "gewoon les" ook Engels en Frans (Frans is altijd zijn grote liefde gebleven; hij heeft het tot kort voor het eind van zijn leven gegeven), wat toen "handenarbeid" heette, en tekenen. Bekend waren zijn tekeningen van kinderen op het schoolbord: Handenarbeid was ook zijn hobby en hij heeft dan ook heel veel speelgoed voor zijn kinderen gemaakt, waaronder een heel natuurgetrouw "kind-groot" model van de "Boedapester", de markante hoekige drieledige tram naar Zandvoort.
Ook mijn moeder (ooit begonnen aan de Smalle Padschool) heeft aan de Pieter Oosterlee lesgegeven, als invalkracht en meerdere malen. Vaste leerkracht kon ze niet worden, want volgens de toenmalige wetgeving werden vrouwen na hun huwelijk handelingsonbekwaam en gold er voor hen een arbeidsverbod! Als tijdelijke leerkracht heeft ze op nog heel veel andere scholen lesgegeven, maar het zou te ver voeren om die - voorzover ik de namen kan terugvinden - in deze context allemaal te gaan noemen.
Mijn vader overleed in 1977, nog maar 62 jaar oud; mijn moeder overleed in 2005, 91 jaar oud.

---

Cornelia Boschschool (Magalhaensplein, Amsterdam)
1947-1948

voorste rij, v.l.n.r. naam?? Zusje Vet Joop Hodde  (†) Carla ? (met pop) naam?? Trudy Kahlé (in kruiwagen) naam?? (handen in zakken)   tweede rij, v.l.n.r. naam?? naam?? naam?? naam?? naam?? naam?? juffrouw Joke ¹) Helen Rouwendaal   derde rij, v.l.n.r. naam?? juffrouw van der Meer ²) naam?? Marijke Schensema Cor de Pijper naam?? naam?? (juffrouw Joke op rij 2) Lia Voortman naam??   achterste rij, v.l.n.r. Henk Brinkman naam?? Evert Werkman Berend Werkman Ria Ruisaard Willy Groen Piet Beertema Henny Kwaak Alex Schelvis Chris Bakker juffrouw de Knijff ³) Willy Boer naam??

Van de kleuterschool weet ik vrijwel niets meer. Met Ria Ruisaard zou ik later, op de Pieter Oosterleeschool, weer in de klas zitten.
De kleuterschool zelf stond aan de Willem Schoutenstraat, maar in dat gebouw zelf heb ik nooit gezeten, maar alleen in een laag gebouwtje ervoor, aan het Magalhaensplein, waar toen een paar klassen waren ondergebracht. Op de foto staan op de achtergrond de Bethelkerk en de overdekte zandbak.
Bij juffrouw Joke zat ik in de klas. De andere twee juffen ken ik nog goed van gezicht. De leukste juf vond ik die krullebol rechts achterin.
Inmiddels ben ik met Willy Groen, Ria Ruisaard en Henk Brinkman in contact gekomen. Samen hebben ze me geholpen aan flink wat meer namen van klasgenootjes dan in mijn herinnering waren blijven hangen; ik heb ze in het lijstje opgenomen. Van de juffrouw met de krullebol heb ik van Henk de achternaam gekregen, maar ik meen dat we haar bij de voornaam noemden en dat ze een wat "exotische" voornaam had. Maar welke, dat weet ik nog steeds niet. Maar wie weet leest een andere oud-kleuterklasser van toen dit nog eens en kan die me aan die naam helpen.
Het contact met Ria leverde overigens een wel heel bijzondere verrassing op: van het meisje dat tussen mij en Ria staat herinnerde ik me met zekerheid dat ze Lientje Groenewegen heette. Ik was dan ook bijzonder verrast, om niet te zeggen verbijsterd, toen Ria me vertelde dat ik het fout had en dat ze Willy Groen heette. Het geheugen blijkt maar weer een raar ding...

¹)	"Juffrouw Joke" heette Joke van Steenderen. Ze is rond 1908 geboren; op de foto is ze dus al rond de 40. Ze was liberaal joods en had een boeiende kennissenkring, zoals de beeldhouwer Mari Andriessen, de violist Jo Juda, en Freddy Hamel, dochter van de actrice Lize Hamel. In de Cornelia Boschschooltijd woonde ze in de Witte de Withstraat. Van voor de oorlog zijn enkele brieven van haar bewaard gebleven (collectie Joods Historisch Museum, objectnr. D010122). Haar verdere geschiedenis is onbekend.
²)	Van Ali v.d. Water, die eerder op deze kleuterschool zat, hoorde ik dat de voornaam van juffrouw van der Meer Dora was en dat zij hoofd van de kleuterschool was. Dat laatste kan mogelijk de reden zijn geweest waarom zij niet "juffrouw Dora" werd genoemd.
³)	Van Henk Brinkman hoorde ik dat "die krullebol" van de Knijff heette. Ik ben nog steeds niet achter haar voornaam kunnen komen, maar volgens ons allebei was het wel een voor Amsterdamse kinderen exotische naam.

---

Pieter Oosterleeschool (Orteliusstraat, Amsterdam)
1948-1954

• Greetje Keizer
• Paula Frugte
• Ria Ruisaard
• Attie Verburg
• Bob Bakvis
• Jan van den Berg  (†)
• Menno Staneke

Geen klasgenoten, wel schoolgenoten en waarschijnlijk klasgenoten van mijn broer (Joop †) of mijn zus (Mieneke):

• Lenie Fakkeldij
• Rietje Hoogerwerf
• Stella Krabbenbos
• Saskia Robbers
• Rob Krook

Verder staat me nog een naam "Lenie Spaargaren" bij, die ik associeer de Pieter Oosterleeschool. Maar niemand heeft dat nog kunnen bevestigen.
En of Rietje Hoogerwerf dezelfde is als op het Hervormd Lyceum (zie verderop) is ook nog steeds een open vraag.

Van de school en de omgeving kan ik me nog wel het een en ander herinneren:
De naam van de school stond in fraaie smeedijzeren letters tussen ook smeedijzeren ornamenten boven de ingang van het gebouw, en op een houten bordje achter een van de ruitjes in de voordeur stond wat voor school het was: "P. Oosterleeschool voor Christelijk Lager Onderwijs".
Jarenlang leek het erop of die fraaie letters waren weggehaald, want er zat op die plaats een lelijk wit bord met de nieuwe naam van de school ("De Kleine Prins", voor Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen), maar de ornamenten zaten er nog wel. In 2013 bleek dat bord verwijderd te zijn en bleken de oude letters er gelukkig nog steeds te zitten - het lelijke bord had er alleen maar overheen gezeten. Sinds 2016 heet de school Rembrandtparkschool, al staat de naam "P. Oosterleeschool" nog steeds fier boven de ingang die, net als het interieur, in stijl behouden is gebleven. Dat heeft er alles mee te maken dat de school een gemeentelijk monument is (inderdaad: sinds 2013).
In de grote, hoge lokalen stonden ijzeren kachels die 's winters met turf werden gestookt. En dan waren er natuurlijk de "grote" bruine schoolbanken - helemaal van hout uiteraard -, met middenvoor in het blad de inkpotjes met schuifdeksels. In de eerste klas waren die de eerste tijd verboden terrein: we moesten het doen met griffel en lei en we konden er alleen maar verlangend naar uitzien dat we "echt" met (kroontjes)pen en inkt mochten gaan schrijven. Dat was een glorieus moment: "Zo kinderen, vandaag gaan we met inkt schrijven; schuif het deksel van je inktpotje maar open en doop je pen erin, maar let op: niet verder dan tot aan het gaatje!". Ook de eerste klas: de tijd van de onsterfelijke "aap, noot, mies" leesplankjes.
Aan de overkant van de school was "de katholieke school", zoals we die noemden. Als de deur van die school openstond kon je in de gang een heel groot beeld zien staan. Fascinerend en tegelijk wel raar, want "bij ons hoorde dat niet". Bijpassend daarbij was een klein winkeltje, "Stella Maris", met "katholieke attributen", op de hoek van de Orteliusstraat en de Postjesweg.
Op de Postjesweg was een grote katholieke kerk (Augustinuskerk, gebouwd in 1931/32, gesloopt in 1979), met daarvoor een heel groot trottoir en een brede weg; of eigenlijk meer een plein, want de weg liep dood tegen het water langs de Orteliuskade. Trottoir en weg waren de vaste plek voor het "speelkwartier". Ik kan me nog goed herinneren dat ik een keer voor paniek heb gezorgd door aan het begin van het speelkwartier geheel verstrooid linea recta naar de bus op de Hoofdweg te gaan en zo naar huis, me wel afvragend waarom de andere kinderen nog naar het "speelplein" gingen... Gelukkig hadden een paar klasgenootjes gezien dat ik de verkeerde kant op ging, zodat de juf of meester al snel wist waarom ik "vermist" was, en die gaf het ook meteen door aan "meester Beertema". Thuis heb ik het natuurlijk wel te horen gekregen...
In - als ik me goed herinner - de tweede klas moesten we - voor een ouderavond - een toneelstukje opvoeren, de "bloemenkoningin" of zoiets. Ik moest voor bloempje spelen en een papieren rokje aan, want ze kwamen meisjes tekort... Grote goden, dat was me een drama - een jeugdtrauma van de eerste orde. Pas later realiseerde ik me dat, zeker voor die tijd en voor een Christelijke school, een toneelstuk over bloemetjes en bijtjes knap gewaagd moet zijn geweest. ;-)
De verhouding tussen jongens en meisjes lag in die tijd, en zeker in de lagere klassen, trouwens toch "iets" anders dan tegenwoordig. Een treffend voorbeeld daarvan staat me nog steeds helder voor de geest, al kan ik me absoluut niet meer de namen van de betrokkenen herinneren:
We zaten toen nog in schoolbanken. Netjes verdeeld: jongen naast jongen, meisje naast meisje. Maar het gebeurde wel eens dat er tijdelijk kinderen uit een andere klas in onze klas erbij kwamen. En ja, dan was er wel eens een jongen of meisje "teveel". In het geval dat ik mij herinner was er een meisje "teveel", en omdat er in de klas een jongen alleen in een bank zat was hij de "natuurlijk aangewezene" waar zij dan maar naast moest gaan zitten. Maar nee: "Naast een meisje zitten?!? Geen denken aan!!". Argumenten als "In de tram zit een heer toch ook naast een dame" haalden niets uit. En om zijn standpunt nog eens extra duidelijk te maken legde hij pontificaal zijn been op de open plaats. Dus moest er een ander "slachtoffer" gezocht worden. Die was al gauw gevonden: want als "zoontje van meneer Beertema" mocht ik me natuurlijk niet laten kennen. Tsja. Dus verhuisde de jongen naast mij naar die andere bank, het meisje kwam naast mij zitten, ik voelde me flink opgelaten, maar het is allemaal goed afgelopen. ;-)
De trottoirs bij de school leenden zich prima voor knikkeren. Een bezigheid die we in die tijd ook met graagte beoefenden was om bij fietsen stukjes van de handvaten af te pulken en die dan met een brandglas in de fik te steken. Dat ging perfect, want die handvaten waren toen van celluloid.
Het "aangaan" van de school en het einde van het speelkwartier kon je niet missen: dan ging de bel. Dat was een grote koperen bel aan een zwarte ijzeren stang, die meestal door de concierge werd geluid; soms mochten een paar leerlingen het doen, en dat was een hele eer, dus daar werd om geknokt. Niet letterlijk, want dat mocht niet en het schoolhoofd (van der Togt) was heel streng.
Achter de school was een binnenplaats. Daar kwamen we eigenlijk nooit; ik denk dat dat niet mocht vanwege de buren, want die binnenplaats lag middenin een huizenblok. Er heerste dan ook altijd een serene rust. Op die binnenplaats stond een enorme kastanje (twee volgens Jan van den Berg), en als je de school uit kwam was er rechts achterin een rommelhok waarin onder meer een grote slijpsteen met een waterbak stond; dat ding boeide me mateloos, maar ik heb het nooit zien gebruiken en het stond ook weg te roesten.
Voor de school was de van Middellandtstraat. Dat was een heel kort straatje en als je dat uitliep kwam je op de Orteliuskade, wat toen het "einde van de wereld" was. Want daar hield Amsterdam op en daar, in de diepte, lag de polder met tuinderijen, een wereld compleet verschillend van onze stadswereld. Sinds 1973 ligt daar het Rembrandtpark. Op de hoek van de Van Middellandtstraat was het kleine en rommelige "bruine" winkeltje van Broodwinner, waar ze van alles en nog wat verkochten, maar waar het ons om ging waren de puntzakjes met zwart-op-wit (salmiakdrop in poedervorm); heerlijk, maar het werd altijd een viesbruine, plakkerige kliederboel van jewelste.
Van de onderwijzers en onderwijzeressen kan ik me maar weinig meer herinneren. Alleen de namen van juffrouw de Jong (in die tijd de "eerste opvang in moeilijke tijden", oftewel de juf van de eerste klas), juffrouw Fiege, juffrouw Sinner, juffrouw Houtman, meneer Nak, meneer Meyst en uiteraard het schoolhoofd: van der Togt, weet ik nog. En vanzelfsprekend "meneer Beertema", want ja, dat was mijn vader. Wie het boek "De Rivier" van Willem van Toorn heeft gelezen herinnert zich wellicht de passages waarin zij figureren. Overigens woonden zowel van der Togt als Fiege vlak bij ons in de buurt: in de M.H. Trompstraat, bij de Krommert (ik ben er trouwens pas kort geleden achter gekomen dat "Krommert" niet, zoals ik altijd heb gedacht, de aanduiding was voor de bocht in de Admiraal de Ruyterweg, maar van het onooglijke watertje - restant van een oude poldersloot - daar ter plekke).
Van de Pieter Oosterleeschool zijn helaas maar heel weinig foto's overgebleven. De foto's links en midden - met mijn vader resp. moeder als onderwijzer(es) - zijn daar hoogstwaarschijnlijk genomen (de huizen op de achtergrond zijn vrijwel zeker huizen aan de van Spilbergenstraat). En alleen op de foto rechts - van een schoolreisje - staat een groot aantal (9) leerkrachten van de Pieter Oosterlee.
Van mijn klasgenoten van toen weet ik - behalve de paar namen die ik hierboven heb genoemd - eigenlijk nauwelijks meer iets:
Met Attie Verburg ging ik nog wel eens mee. Hij speelde accordeon, wat ik toen nog prachtig vond. En knap. Zijn ouders hadden een luxe banketbakkerij / chocolaterie aan de Hoofdweg, vlak om de hoek van de Postjesweg.
Mijn moeder was gek op blonde Greetje, maar ik vond er maar weinig aan. Ria Ruisaard (een van de 3 zusjes Ruisaard die op de Pieter Oosterlee hebben gezeten) daarentegen vond ik het liefste meisje. Maar daar is het bij gebleven. ;-) Paula heb ik jaren later weer teruggezien, toen we tot ons beider verrassing in dezelfde klas van het lyceum (Christelijk Lyceum West) kwamen te zitten. Paula was kennelijk een sportief type, die in de jaren '60 topbasketbalster was, blijkens dit verhaal van een sportjournalist en neef van haar.
Tot slot was er een klasgenoot waarmee ik nog wel eens optrok, maar van wie ik (ook al) de naam kwijt ben. Die jongen was een aartsfantast: hij beweerde dat hij eens "alle banden van een vrachtwagen lek had gemaakt door er scheermesjes voor te leggen". Een brutaaltje was het ook: als we over de Hoofdweg liepen belde hij bij willekeurige etagewoningen aan, om na het opendoen met een variant op een destijds populaire reclameslagzin hard naar boven te roepen: "Mevrouw, hebt u het al gehoord? Vim krast en kan niet schuimen!".

Mijn herinneringen aan de Pieter Oosterleeschool hebben tot reacties van een aantal oud-P.O.'ers geleid. Lenie Geerlings-Fakkeldij, Jan van den Berg, Jaap Zwart¹), Ed Koopal, Corry Damman-Ruisaard, Ria Hikke-Ruisaard, Jan Overdijk, Greet Lens Buhrer-Tavenier en Greetje Beekman hebben mij aanvullingen, correcties en soms ook foto's gestuurd. Enkelen van hen hebben een uitgebreider verhaal gemaakt van hun herinneringen aan de Pieter Oosterlee en me dat toegestuurd. Die persoonlijke verhalen heb ik - uiteraard met hun toestemming - op een aparte pagina gezet.

 

Veel later is er een heel bijzonder contact tot stand gekomen met een echtpaar waarvan beiden op zowel de Magalhaensplein kleuterschool als de Pieter Oosterlee hebben gezeten, alleen enkele jaren eerder dan ik: Ali v.d. Water en Kick (Chris) Koldewijn. Ali bleek een tuindersdochter te zijn uit de Sloterpolder achter de Orteliuskade. De overhaal/scheepslift in de Postjeswetering achter de Ambachtsschool wist ze zich nog heel goed te herinneren, want zoals ze schreef: "daar moest onze schuit dagelijks overheen gehaald worden, als de groenten naar de veiling werden vervoerd. Tijdens de vakantie mocht ik altijd mee."

¹)	Jaap heeft een eigen website, "De Nostalgiekrant", met daarop ook een heel stuk over de Pieter Oosterlee.

25 jaar Pieter Oosterleeschool
In 1955, bij het 25-jarig bestaan van de school, is er een bijzonder Rapportenboekje uitgebracht, met daarin van elke onderwijzer(es) een karikatuur. Zelf had ik het helaas niet meer. Daarom riep ik lezers hier op om, als ze dat boekje nog hadden, contact op te nemen. De kans achtte ik vrijwel nul. Maar toch, na ruim 10 jaar (!) kreeg ik een verheugend bericht: oud-P.O.'er Frank van Bronkhorst liet me weten dat hij het nog had. Een scan ervan staat nu op deze site: klik op de afbeelding. Met heel veel dank aan Frank voor het hiervoor beschikbaar stellen van dit unieke boekje.
Opmerkelijk is dat volgens dit boekje en volgens sommige bronnen de school in 1930 is gesticht, terwijl diverse andere bronnen vermelden dat het schoolgebouw aan de Orteliusstraat in 1931 is opgeleverd. Mogelijk is de school als onderwijsinstelling, welke uitging van de '"Vereeniging tot stichting en instandhouding van Chr. scholen te Sloterdijk" te Amsterdam West', tijdelijk - tot het schoolgebouw in gebruik kon worden genomen - ondergebracht geweest in een andere school van dezelfde Vereeniging.

Tot slot een opmerking:
Op deze pagina hebben eerder foto's gestaan waarvan ik dacht de dat ze op de Pieter Oosterlee waren genomen. Uit nader onderzoek is echter gebleken dat ze moeten zijn genomen op de Jan de Liefdeschool in Amsterdam (nu buurtcentrum De Boomsspijker), waar mijn vader in 1933 als onderwijzer is begonnen en tot zeker 1939 of 1940 heeft gewerkt ("kwekeling met akte" heette dat toen, wat een eufemisme was voor hard werken maar slecht betaald krijgen). Omdat er mogelijk nog lezers zijn die belangstelling voor die foto's is heb ik ze op deze site laten staan: Jan de Liefdeschool foto1 - foto2 - foto3 - foto4 - foto5.

---

Nederlands Hervormde School (Stationslaan, Nunspeet)
1954-1955

Hiervan staat me eigenlijk niets meer bij. Ik kon me ook nog maar twee namen herinneren: Jannie Blom en Annie Hulsman, maar die zaten niet bij mij, maar bij mijn broer en zus in de klas. Annie's ouders hadden een tabakszaak op de hoek van de Dorpsweg en de Laan. Het enige schoolgebeuren - als je dat al zo kunt noemen - dat me bij staat is dat er een keer voor een paar schoolklassen een film zou worden gedraaid in "de zaal van Krol". Nu was een film al heel wat in die tijd, zeker in Nunspeet. Maar die film bleek een diavoorstelling te zijn, en de "zaal van Krol" een schuur van een boer in het dorp... Maar door die namen is het onwaarschijnlijke gebeurd en ben ik in contact gekomen met Jannie. En zij kon me aan andere namen helpen, vooral ook dankzij een krantenknipsel met de namen van geslaagden voor het verkeersexamen. Hopelijk komen uit dit lijstje weer meer contacten voort: Jannie Blom Ineke Bosman Annie Hulsman Rina Kluinhaar Jansje van Olst Marrigje Vlijm Maas Hopman Aart Koster Jan Mulder Dicky Stapel Schoolhoofd: Hogeweg

---

Christelijk Lyceum Harderwijk (Stationslaan, Harderwijk)
1955-1956

Judith van Mierlo (2e rij, 3e van links) Henk Leemans (achterste rij, rechts) Flip Boot

Nauwelijks herinneringen meer. Op bovenstaande drie na weet ik ook geen namen van klasgenoten meer, en al evenmin van leerkrachten. Eerste rij, 3e van links op de foto ben ik zelf.

---

Christelijk Lyceum West (Jan Tooropstraat, Amsterdam)
1956-1957

• Paula Frugte
• Jan Fey

Rector: Tollenaar

Zoals gezegd lag de Pieter Oosterleeschool destijds aan de rand van de stad. Jaren later is het achterliggende polderland opgespoten voor de bouw van de nieuwe wijken Geuzenveld, Slotermeer, Overtoomse Veld en Slotervaart. In die zandvlakte, "in the middle of nowhere", vlakbij de Ringdijk, stond een houten noodgebouw waarin het Christelijk Lyceum West was gehuisvest.
Vanwege de korte tijd dat ik daar gezeten heb, heb ik er heel weinig herinneringen aan. Wel dat "slootje dempen" in de pauzes een favoriete bezigheid was. Die slootjes dienden overigens voor de afvoer van het water waarmee het opspuitzand werd aangevoerd.
Van Jan Fey herinner ik me dat hij voortdurend bezig was "machines" te tekenen: de meest ingewikkelde contrapties van tandwielen, raderen, trechters, enz., zonder enige aanwijsbare functie of doel. Jan was ook de uitvinder van het "snafdiertje". Wie weet leest hij dit nog wel eens...
Van deze school heb ik geen enkele foto overgehouden.
Later kwam ik er achter dat twee van mijn collega's op het Mathematisch Centrum / CWI - Jan Kok en Chester Thomson - ook "rond mijn tijd" op het Christelijk Lyceum West hebben gezeten.

---

Hervormd Lyceum Zuid (Brahmsstraat, Amsterdam)
1957-1963
De nummers geven fotonummer / nummer op foto aan

Alie Loos  (1/7, 3/3) Anke Smit  (1/24) Annemarie Jansen  (1/8) Ay Lan Tjoa  (2/21, 4/9) Connie Kutsch Loyenga  (2/4) Cora Hoogewoud  (2/2, 4/5) Els Eijlander  (2/8, 4/2) Gerdie Duijker  (3/2) Heleen Stulen  (1/18) Heleen Witvliet  (2/3) Ineke Scholten  (2/10, 3/18, 4/4) Jeannette Moolhuizen  (1/23, 5/11) Jenny Stegeman  (1/21, 3/16) Marchien Schaap  (3/11) Marijke Kraayenhof  (2/24, 3/13, 4/1) Marja van Rijswijk  (1/9, 5/6) Marjan Hiemstra  (1/10) Marjan Sweers  (2/17, 3/20, 4/6) Marthe Voorhoeve  (2/19, 3/12, 4/7)  (†) Mieneke Beertema  (2/20, 3/14, 4/10) Rietje Hoogerwerf  (1/13) Tineke van Beusekom  (1/19) Toos Peeters  (2/6) Truus Bosman  (1/22, 5/12) Bert Samsom  (1/14, 5/20)  (†) Cor Keers  (3/17) Cor Spreeuwenberg  (1/16) Hans Glashouwer  (2/12) Hans Ponse  (1/?) Henk de Vries  (2/13, 3/9, 4/14) Herman Geerlings  (3/1, 5/17) Herman Overweel  (3/24) Hielke Faber  (2/14, 3/23, 4/16) Jan Bron  (1/17, 5/19) Jan de Kater  (3/19) Jelte Strikwerda  (2/7)  (†) Joe Sioe Liem  (2/23, 4/15) Johan Baerents  (3/15) John Admiraal  (3/7) John Alma  (2/9, 3/4, 4/8) Johan Vis  (1/4) Joop Beertema  (2/22, 3/10)  (†) Jord Hoetink  (1/11) Karel Abma  (2/5, 3/5, 4/3) Lex Sitter  (1/1, 5/14) Loek Meijer  (1/5, 5/21) Luc Stranders  (1/vrijwel buiten beeld naast 12) Martin Brouwer  (1/6) Niek van Lingen  (1/2, 5/15) Paul Voskuyl  (3/21) Peter Berning  (5/4) Piet Beertema  (1/3, 2/18, 3/22) Roger Basart  (1/15)  (†) Theo Schouten  (1/20) Ton Wessendorf  (2/11, 4/13) Ton Kosters?  (3/24) Wichert ten Have  (2/1) Wim Baerts  (2/16, 3/6, 4/12) Wim Klein  (2/15, 3/8, 4/11) Wout Rodenburg  (1/12) Foto's 4 en 5 heb ik van anderen gekregen. Zelf sta ik er niet op, wel leerlingen met wie ik in een andere klas heb gezeten.

foto 1: 2e klas? foto 2: 3e klas? foto 3: 5e klas? foto 4: 3e klas? foto 5: 6e klas 1961

Rector: Verboom; later: van Muyden
Conrector: van der Kolk
Concierge: Ringeling
Leerkrachten:

• mw. Engel / Klassieke talen
• mw. Eringa / Frans
• mw. Huisman ("Ihr schlaft, Kinder!!!") / Duits
• mw. Smit / Engels
• van Asperen de Boer ("poepoog") / Scheikunde
• Bouhuijs / Godsdienst
• Breitenstein / Engels
• Carlier ("meneer faftig") / Gymnastiek
• van Duin / Klassieke talen
• Geijtenbeek / Klassieke talen
• Huisman / Klassieke talen
• Janssen / Klassieke talen (foto 2)
• Kuipers ("uche, uche") / Wiskunde
• Leeuwenstein / Aardrijkskunde
• van Lienden / Nederlands
• van Maanen / Tekenen
• Merthens / Muziek
• de Rek / Geschiedenis (foto 3)
• Terwee / Klassieke talen
• van der Velden / Duits (foto 1)
• Verbeek / Nederlands
• Verschoor / Engels
• Vogelensang / Wiskunde
• Vunderink ("puntje verrek") / Natuurkunde
• Weddepohl / Natuurkunde
• ??? / Biologie

Herinneringen:
In tegenstelling tot mijn herinneringen aan de Pieter Oosterleeschool zijn die aan het Hervormd Lyceum sterk fragmentarisch en beperken ze zich totnogtoe tot flarden van herinneringen aan o.a.:

• De klasse-avonden bij verschillende leerkrachten, met name die - met dansen - bij mevrouw Eringa (die toen aan de Stadhouderskade woonde). De tijd van de plaatjes van de Crystals ("And then he kissed me"), Ronettes, Troggs, enz., en natuurlijk de befaamde "wall of sound" van Phil Spector.
  
   
  
• De kleine schoolfeesten in de school, in de hal beneden. Waar je kon dansen op dixieland-muziek van de schoolband (Chicago Dixieland Pipers, met Geert van Keulen (klarinet), Martien Dillo (trompet), Hans Dillo (saxofoon), en een drummer van het Amsterdams Lyceum). Nou ja, dansen... het was er altijd zo barstensvol dat je je kont amper kon keren, dus bleef het bij schuifelen. Maarre... ging het vaak eigenlijk niet juist daarom? ;-)
  
   
  
• De jaarlijkse grote schoolfeesten in Marcanti aan de Jan van Galenstraat. En het devies: "niet omhoog kijken". Want ja, de trap daar naar de verdieping was een open trap en het was de tijd van de petticoats...
  
   
  
• Uiteraard de meisjes die korter of langer mijn vriendinnetje zijn geweest - al dan niet alleen in mijn eigen perceptie of die van anderen. ;-) Van hen heeft alleen Ay Lan altijd een bijzondere plaats in mijn herinneringen gehouden. Met haar heb ik vanaf ±2000 nog af en toe contact gehad.
  
   
  
• De dagelijkse "stille omgang": de pauzes waarin we ons dienden te verpozen middels een wandeling die beperkt moest blijven tot de trottoirs naast en achter de school.
  
   
  
• Het napraten na schooltijd. Altijd kleine groepjes, vaak dezelfden. Fietsen uit de stalling (ging het hek op slot?), met de fiets aan de hand nog een tijdje napraten, en dan naar huis.
  
   
  
• De waardeloze natuurkunde"lessen" van Vunderink. Wat hebben we een geluk gehad dat natuurkunde werd uitgeloot als eindexamenvak...
  
   
  
• De "deftige" - of bekakte - mevrouw Smit. Toen ze een keer bij ons thuis kwam hield ze haar hoed op - dat scheen bij een "dame" te horen. Maar goed lesgeven, dat kon ze!
  
   
  
• Juffrouw Engel, een mooie, sexy vrouw die van die kwaliteiten graag gebruik maakte. Ik zat in de klas in de op één na voorste bank, middelste rij, en vaak ging ze zo richting klas op het schrijfblad van de voorste bank zitten dat ze ons "enig inzicht" gunde. Ik vond het altijd een nogal gênante vertoning.
  
   
  
• De altijd vriendelijke meneer Geijtenbeek. Werd door iedereen op handen gedragen. In schrille tegenstelling daarmee die andere leraar klassieke talen, meneer Janssen, wie het niet gegeven was orde te kunnen houden.
  
   
  
• De gloeiende uitbrander die Wim Baerts van van Asperen de Boer kreeg toen hij het, net voordat de eerste scheikundeles begon, bestond om zomaar op eigen houtje Een Raam Te Openen: "Wie heeft jou toestemming gegeven om dat raam te openen, huh?! Eigengereid stuk meubel!!!".
  
   
  
• De keer dat Henk de Vries tijdens de gymnastiekles bij de oefeningen aan de ringen feilloos het verkeerde moment voor de afsprong koos, op de grond kletterde en zijn pols brak.
  
   
  
• De zeiltochtjes op de (Amstelveense) Poel. Mijn broer en zus zullen nooit het tochtje vergeten waarbij hun boot door een stuurfout omsloeg. De Poel was ondiep en modderig, dus ze roken verre van fris toen ze thuiskwamen...
  
   
  
• Een fietstocht met de hele klas naar de Kennemerduinen en de Ruïne van Brederode. Ik heb er nog foto's van.
  
   
  
• De diavoorstellingen die van Asperen de Boer af en toe gaf in de aula. Prachtig zoals die man kon fotograferen!
  
   
  

En zo nog veel meer. Maar er zullen nog wel veel meer herinneringen boven komen drijven.

---

In de jaren dat deze pagina online staat heeft hij op het "HLZ-front" best al wat opgeleverd:

• Met Ay Lan, Joe Sioe, Jenny, Wichert, Toos, Niek, John Alma, Luc en Peter Berning ben ik weer in contact gekomen; met name Ay Lan en Niek hebben voor flink wat correcties en aanvullingen op de namenlijst gezorgd en Niek ook voor aanvullingen over de schoolband.
• Heel bijzonder was de mail die ik in 2017 van Luc Stranders kreeg: hij bleek degene te zijn die op foto 1 zo goed als helemaal buiten beeld valt. Dat kon hij zich nog goed herinneren en ook zijn trui herkende hij nog op de foto...
• Naar Peter Berning heb ik heel lang moeten zoeken. Toen ik eenmaal contact met hem had klikte het meteen, en het werd ook nog eens een gouden greep. Want Peter bleek nog een boekje over het HLZ te hebben: "Klassenboek 1934-1996", met de namen van alle examinandi uit die jaren. Aan de hand daarvan kon ik te langen leste een paar bij de foto's nog steeds ontbrekende namen aanvullen en andere corrigeren, maar het ging me te ver om het te gebruiken om de "herinnerings- namenlijst" te completeren.
• Door dat Klassenboek zit ik nu overigens wel met een vraagteken. Want daarin staat bij mijn eindexamenjaar (1963) een naam "Gerda Scheltes", en die naam zegt me helemaal niets. En Alie Loos ontbreekt, ook bij latere eindexamenjaren. Toch ben ik er zeker van dat nr. 3 op foto 3 Alie Loos is. Wie lost dit raadsel voor me op?
  
   
  
  Van degenen die hier genoemd staan en die zich ook op de voormalige oudleerlingen site van het HLZ hadden aangemeld, heeft helaas niemand ooit gereageerd op mijn via die site verstuurde mailtjes. Maar wie weet lezen ze dit nog eens...
• Van verschillende van mijn oud-klasgenoten weet ik dat ze inmiddels zijn overleden, sommigen veel te jong. En ja, onherroepelijk zal dat ook voor mij gaan gelden.

---

Jammmer maar helaas: reageren is door persoonlijke omstandigheden niet meer mogelijk.

---

Ik denk dat we blij mogen zijn - ik ben het in elk geval wel - dat we onderwijs hebben genoten in een tijd dat dat nog "ouderwets" goed, met discipline, werd gegeven en klassikaal ging. Blij dat we de school hebben kunnen afmaken voordat de afbraak van het onderwijs werd ingezet. De afbraak die begon met de Mammoetwet en die daarna middels allerlei "vernieuwingen", bedacht door politici met slechts oog voor scoren op de korte termijn, in versneld tempo is voortgezet. Afbraak onder het mom van "verbetering", met als gevolg dat kinderen van nu zoiets basaals als de grammatica en spelling van het Nederlands niet of nauwelijks meer beheersen.
Hoe diep kun je als natie zinken? Maar niet alleen het onderwijs wordt gesloopt: de spelling treft hetzelfde lot, met 'dank' aan een club als de "Taalunie", die een gecomputeriseerde spelling erdoor drukt die zoiets als taalgevoel ongewenst maakt en uiteindelijk de nek omdraait. Spelling met o.a. de beruchte tussen-n-regel, de "regel met honderd uitzonderingen" en de misogyne regel dat vrouwelijke beroepsaanuidingen niet meer mogen, maar alleen mannelijke, wat dan eufemistisch als "genderneutraal" wordt verkocht en door de overheid als officieel wordt erkend. En in de geheel gecomputeriseerde spelling is voor zoiets nuttigs als "fuzzy logic" en logisch denken geen plaats meer. Voeg daarbij de even debiliserende als verslavende "smart"phones en zogenaamde "social" media, desinformerende websites en extremistische groeperingen en politieke partijen, en het is duidelijk waarom Nederland steeds verder achterop raakt in de wereld.
Is het echt allemaal zo negatief geworden? Niet alles gelukkig. Nog steeds zijn er weldenkende mensen, die niet als kippen-zonder-kop achter de domme massa aanlopen en voor het grote geld gaan. Kortom, er is nog hoop. In elk geval een beetje.

---